Papier- en kartonverpakkingen

Over de recyclebaarheid van papier- en kartonverpakkingen bestaan veel vragen, omdat ze vaak uit combinaties met andere materialen bestaan. Die kunnen belemmerend werken in de recycling. Veel technische informatie hierover is te vinden in de KIDV Recyclecheck voor verpakkingen van papier en karton.

• Op 15 mei 2024 organiseerde het KIDV samen met PRN en VNP een seminar over de circulariteit van papier- en kartonverpakkingen.
• In 2021 bestond 63 procent van het ingezamelde oud papier en karton uit verpakkingen, zowel huishoudelijk als bedrijfsmatig (bron: Verpact). Het aandeel verpakkingen in het oud papier neemt toe, door de stijging van het aantal internetaankopen, maar ook door minder gebruik van grafisch papier.

• Het recyclingpercentage van verpakkingen van papier en karton was in 2021 90 procent. Dat was 5 procent meer dan de wettelijke doelstelling in Nederland (85 procent) en ook meer dan de Europese doelstelling van 75 procent voor 2025.

• CEPI (belangenbehartiger van de Europese papierindustrie) wil het totale recyclingpercentage van op vezels gebaseerde verpakkingen in Europa verhogen van 75 procent in 2022 naar 90 procent in 2030.

Recyclebaarheid van oud papier en karton

Een efficiënt recyclingproces begint bij schoon en droog oud papier en karton. Een schone en droge oud-papierstroom is grotendeels vrij van productresten, vloeistoffen en andere materialen dan papier. Kleine materiaalonderdelen, zoals kunststof tape of vensters, of lichte vlekken, of droge voedselresten na het leegschudden van een verpakking, verstoren het recyclingproces niet en mogen daarom bij het oud papier.
De Scheidingswijzer Papier en Karton van Papier Recycling Nederland maakt duidelijk wat wel en niet in de oud-papierbak mag.

Eenzijdig gelamineerd papier en karton

Sinds oktober 2021 is het toegestaan om ook eenzijdig gelamineerd papier en karton in de oud-papierbak te gooien. Net als voor ‘gewoon’ oud papier en karton geldt de eis dat het schoon en droog is en daadwerkelijk kan worden gerecycled. Maar wanneer is de verpakking daadwerkelijk recyclebaar en kun je dat claimen? Om de recyclebaarheid aan te tonen, kunnen producenten en importeurs of hun producenten een test laten doen door een gecertificeerd testinstituut. Een door de materiaalleverancier aangeleverd geldig testcertificaat, met een goede beoordeling van het testinstituut, volstaat eveneens.

Papier Recycling Nederland, het KIDV en de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken (VNP) hebben de veelgestelde vragen over deze recyclingtesten op een rij gezet en beantwoord. Klik hier om de FAQ-lijst te bekijken.

Implementatie wetgeving

SUP

De implementatie van maatregelen uit de Single Use Plastics-richtlijn zorgt ervoor dat veel bedrijven voor kunststof wegwerpverpakkingen overstappen op vezel-gebaseerde alternatieve verpakkingen. Die zijn meestal gemaakt van pulp van boomvezels, maar er zijn ook ontwikkelingen op basis van gras, tomatenstengels of met resten van suikerbieten, paprika’s en tulpenbollen.
In veel gevallen zijn barrières nodig om de verpakking de gewenste eigenschappen te geven, zoals bescherming tegen vocht en vuil of voor extra stevigheid. Die barrières bevatten meestal polymeren, waardoor de verpakking toch weer onder de SUP-richtlijn valt.
Klik hier voor meer informatie over de SUP-maatregelen.

PPWR

In het voorstel voor de nieuwe Europese verpakkingsverordening (de Packaging and Packaging Waste Regulation, PPWR) worden hogere eisen gesteld aan de recyclebaarheid van verpakkingen, de inzet van recyclaat, hergebruik en het voorkomen van zwerfafval. Over het PPWR-voorstel wordt nog volop onderhandeld. De papierindustrie heeft bedenkingen geplaatst bij het voorstel om hergebruikdoelstellingen voor papier en karton op te stellen. Omdat papier en karton zo goed kunnen worden gerecycled, twijfelt de papierindustrie of hergebruik wel de gewenste duurzaamheidswinst oplevert. Dit moet eerst goed worden onderzocht, voordat hergebruik wordt voorgeschreven (in plaats van recycling).
De PPWR treedt naar verwachting eind 2024/begin 2025 in werking. Lees meer.

Inkten en minerale oliën

In verpakkingen van papier en karton kunnen verontreinigingen zitten die ongewenst zijn, zoals minerale oliën. De papierindustrie werkt aan het tegengaan van deze vervuiling, onder meer door bedrijven te stimuleren over te stappen op andere inkten en door te werken aan verpakkingsoplossingen die de migratie van eventuele schadelijke bestanddelen onmogelijk maken. Lees de KIDV-factsheets voor meer informatie:

• Minerale oliën in verpakkingen
• Inkten – het bedrukken van verpakkingen

Drankenkartons

Drankenkartons zijn opgebouwd uit verschillende lagen, waarvan papier de belangrijkste is. Ze zijn alleen volgens een apart proces te recyclen. Het KIDV maakte in 2022 een inventarisatie over drankenkartons en kwalificeerde deze verpakkingen als redelijk recyclebaar. De bevindingen zijn vastgelegd in onze factsheet Drankenkartons.

Koffiebekers

Bekers van papier met een kunststof coating worden in Nederland vrijwel allemaal bij het restafval weggegooid en eindigen in de verbrandingsoven. Technisch is recycling mogelijk, maar de uitdaging in Nederland is om een voldoende hoeveelheid gesorteerde bekers, met minimale vervuiling, op de juiste plek te krijgen voor de verdere verwerking. Wanneer er voldoende volume is, kunnen koffiebekers succesvol opnieuw tot producten worden verwerkt.

Koffiebekers zijn na gebruik per definitie niet schoon en droog; ze mogen derhalve niet worden afgevoerd via het oud papier. Er zijn keten-initiatieven opgestart om een gesloten systeem te creëren, zoals WeCup, The Cup Collective en Het Koffiebekerpact.

Wegwerpkoffiebekertjes op kantoor moeten vanaf 2024 worden vervangen door afwasbare mokken. Wegwerpverpakkingen om mee te nemen, zoals voor koffie to go, mogen vanaf juli 2023 niet meer gratis worden verstrekt.