Verpakken in de circulaire economie
Een circulaire economie is een economisch systeem waarin de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen wordt gemaximaliseerd en verspilling wordt geminimaliseerd. Een circulair systeem kenmerkt zich door twee kringlopen van materialen:
- een biologische kringloop, waarin reststoffen na gebruik veilig terugvloeien in de natuur en
- een technische kringloop, waarvoor producten en de onderdelen zo worden ontworpen en vermarkt dat ze op kwalitatief hoogwaardig niveau opnieuw kunnen worden gebruikt.
De illustratie laat de verschillen zien tussen de levenslopen van verpakkingen in een lineaire economie, in een recyclingeconomie en in een circulaire economie. Op dit moment zitten in Nederland de meeste bedrijven qua verpakken in de overgang van een lineaire economie naar een recycling economie en bewegen enkele bedrijven zich al richting een circulaire economie of intrinsiek duurzame oplossingen.
Lineaire economie
In een lineaire economie zetten bedrijven grondstoffen in voor verpakkingen, die na gebruik worden afgedankt als restafval. Als duurzame maatregel kiezen ze ervoor om de hoeveelheid grondstof zoveel mogelijk te beperken (reduce), zodat ze minder afval creëren. In een lineaire economie worden alle gebruikte verpakkingsmaterialen afval. In Nederland betekent dit dat het verpakkingsafval wordt verbrand met energieterugwinning. In andere landen kan dit betekenen dat er geen energieterugwinning plaatsvindt of dat het afval wordt gestort.
Recyclingeconomie
In een recyclingeconomie worden verpakkingen door bedrijven zoveel mogelijk hergebruikt (re-use) en worden materialen zoveel mogelijk gerecycled (recycle). Naast het beperken van de hoeveelheid grondstoffen (reduce), zetten bedrijven vaak in op een of meerdere van de volgende drie opties:
- Hergebruik: bedrijven ontwikkelen verpakkingen die kunnen worden hergebruikt. Daarbij maken ze soms ook gebruik van specifieke retoursystemen waarbij de verpakkingen kunnen worden ingezameld, eventueel kunnen worden gereinigd en opnieuw kunnen worden gebruikt als verpakking.
- Recycling: bedrijven houden bij de keuze van de verpakkingsmaterialen rekening met bestaande afvalinzamelingssystemen en de mogelijkheid om verschillende materialen van elkaar te scheiden. De gescheiden materialen kunnen worden gerecycled tot nieuwe grondstoffen met gelijke of andere eigenschappen.
- Hernieuwen: in sommige gevallen maken bedrijven gebruik van materialen die zijn gemaakt van hernieuwbare grondstoffen (re-new). Deze kunnen na gebruik worden gerecycled of in sommige gevallen gecomposteerd.
In een recyclingeconomie is het vaak lastig om de kwaliteit van gerecyclede materialen maximaal te houden, zodat deze keer op keer kunnen worden gerecycled. Dat komt bijvoorbeeld omdat verpakkingsmaterialen niet goed genoeg kunnen worden gescheiden en er daardoor nog steeds veel restafval wordt gegenereerd. Daardoor is er bij de productie van nieuwe verpakkingen nog steeds een hoog percentage aan nieuwe grondstoffen nodig, naast de inzet van gerecyclede materialen.
Circulaire economie
Verpakken in een circulaire economie betekent dat alle verspilling in de verpakkingsketen wordt tegengegaan, en dat er geen grondstoffen verloren gaan. Dat betekent:
- dat je het verbruik van grondstoffen minimaliseert door minder materialen te gebruiken voor je verpakkingen, maar ook minder product verspeelt (reduce);
- dat je bij de keuze van grondstoffen voor verpakkingen zorgt dat deze zoveel mogelijk afkomstig zijn van hernieuwbare bronnen, waarbij het belangrijk is dat deze bronnen goed worden beheerd zodat belangrijke voedingsstoffen behouden blijven voor de natuur en niet worden uitgeput;
- dat je productverpakkingscombinaties, materialen en processen zo ontwerpt dat grondstoffen blijven circuleren, door verpakkingen zoveel mogelijk te hergebruiken (reuse) en materialen blijvend te recyclen (recycle);
- dat je productverpakkingscombinaties zo ontwerpt dat alle negatieve aspecten worden geëlimineerd, waarbij het vooral gaat om het voorkomen van negatieve effecten op voedselvoorziening, de gezondheid, watervoorziening, landgebruik en luchtvervuiling.
Om stappen te kunnen zetten van een recycling economie naar een circulaire economie, is het essentieel dat alle partijen in de verpakkingsketens optimaal samenwerken.
Intrinsiek duurzaam verpakken
Het KIDV publiceerde in 2020 The State of Sustainable Packaging, waarin wordt beschreven hoe de internationale verpakkingswereld via recycling en circulariteit uiteindelijk intrinsieke duurzaamheid kan bereiken. Intrinsiek duurzaam verpakken is verpakken zonder schade aan mens en milieu. In het document geeft het KIDV een strategische kijk op de benodigde samenwerking én innovaties op het gebied van duurzaam verpakken. Er worden dertien knelpunten geanalyseerd die duurzaam verpakken in de weg staan. Om ze aan te pakken heeft het KIDV een strategie met drie innovatiesporen opgesteld, met effecten op de korte, middellange en lange termijn. Kijk onderstaande video voor een korte beschrijving van de publicatie en de innovatiesporen.
Meer informatie
Overgang naar een circulaire economie
Waarom is de overgang naar een circulaire economie belangrijk? En welke bijdrage kun je daar met verpakkingsontwikkeling aan leveren?
Uitgelicht: kunststof verpakkingsketen
Wat is er nodig om de kunststof verpakkingsketen verder te sluiten? En hoe kun je daar met verpakkingsontwikkeling aan bijdragen?
Inzameling en recycling
Hoe worden verpakkingen gerecycled? En hoe zorg je al bij het ontwikkelen van verpakkingen dat ze straks goed kunnen worden gerecycled?
Het meten van duurzaamheid
Welke verpakkingsmaterialen zijn duurzamer? En hoe meet je de duurzaamheid van een product-verpakkingscombinatie?