Frankrijk is koploper op het gebied van herbruikbare verpakkingen en -systemen. Wat houdt het wettelijke kader in Frankrijk in en hoe functioneert de Franse markt voor hergebruik? Welke leerpunten zijn ook voor Nederland van belang? Op 12 april 2022 hield het KIDV met co-host InOff Plastic een webinar over dit onderwerp.
Medeoprichter François Chartier-Kastler van InOff Plastic opende de webinar met de Franse geschiedenis van herbruikbare verpakkingen. Statiegeldsystemen voor bier, water en frisdranken waren er al in 1938. Door de komst van de massaproductie werd de wet die hergebruik verplicht stelde in 1989 geschrapt. Het huidige juridische kader komt met name voort uit de zogenoemde AGEC-wet (tegen verspilling en voor de circulaire economie) en de Single Use Plastics-richtlijn.“ In 2023 moet bijvoorbeeld al het verpakkingsmateriaal herbruikbaar zijn, dat hotels, restaurants en cafés voor voedselconsumptie ter plaatse gebruiken”, aldus Chartier-Kastler. “En vanaf 2040 wordt het gebruik van single use plastic verpakkingen verboden. Al deze verplichtingen zorgen er nu al voor dat herbruikbare systemen weer aan populariteit winnen.”
Na een beschrijving van verschillende perspectieven van Franse consumenten op herbruikbare verpakkingen, gaf Chartier-Kastler een overzicht van organisaties die in de Franse hergebruikmarkt actief zijn. “De huidige markt is regionaal gesegmenteerd: lokale bedrijven bestrijken regio’s van maximaal een paar honderd kilometer. Hierbij moet je denken aan organisaties die consumenten in staat stellen om hun verpakkingen van lokale producenten te retourneren; dat zijn meestal flessen en soms potten. Deze organisaties maken de verpakkingen schoon en verkopen ze terug aan de producenten. Aan de andere kant zorgen initiateven zoals Loop er op nationaal niveau voor dat brand owners hun belangrijkste producten kunnen verkopen via op maat gemaakte herbruikbare verpakkingen. Zulke initiatieven maken hergebruik weer trendy. De Franse overheid voert bovendien voor verschillende productcategorieën op nationaal niveau onderzoek uit naar standaardisatie.”
Bekijk de presentatie van François Chartier-Kastler.
Waarom standaardiseren? Dit is een van de vragen die Alister Tuck-Sherman (programmamanager (RE)SET) besprak in zijn presentatie. “Naast de druk vanuit Franse wet- en regelgeving, is standaardisatie belangrijk om hergebruik op te schalen en daarmee verdere stappen te maken in de circulaire economie,” aldus Tuck-Sherman. Volgens onderzoek van (RE)SET) – in opdracht van en met CITEO - zijn er verschillende factoren die de inzet van herbruikbare verpakkingen tot een succes maken. "Zo moet de herbruikbare verpakking minimaal een x-aantal ronden meegaan en mag die niet duurder zijn dan een nieuwe verpakking voor eenmalig gebruik. Het proces van wassen en transport moet worden geoptimaliseerd. Het standaardiseren van verpakkingen, het samenvoegen van wasfaciliteiten én de harmonisatie van retoursystemen en logistiek kunnen hier uitkomst bieden. Samenwerking in de gehele keten staat centraal, als het aan mij ligt óók over de landsgrenzen heen.”
Bekijk de presentatie van Alister Tuck-Sherman.
Vervolgens was het woord aan Shu Zhang, die zowel voorzitter is van Réseau Consigne als oprichter en CEO van Pandobac. Réseau Consigne is een stichting met een netwerk van tweehonderd lokale ondernemers en professionals, die zij ondersteunen bij het inzetten van herbruikbare verpakkingsalternatieven. Pandobac is een start-up gespecialiseerd in business-to-business (B2B) herbruikbare transportverpakkingen. Zhang: “Er liggen volop kansen voor herbruikbare B2B-systemen. De uitdagingen zijn wel anders dan bij business-to-consumers, bijvoorbeeld omdat marketing geen rol speelt. Consumenten zien de B2B-verpakkingen immers niet. Financiële prikkels spelen daarentegen wel een belangrijke rol.”
Bekijk de presentatie van Shu Zhang.
“Op dit moment is er op nationaal niveau geen statiegeldsysteem voor glazen flessen in Frankrijk. Wel zijn er veel regionale spelers en ligt de ambitie voor 2022 er om deze initiatieven te bundelen”, vertelde Nicolas d’Aprigny, medeoprichter van Bout’ à Bout’. Bout’ à Bout’ is één van die regionale spelers. Zij zorgen voor het ophalen, wassen en opnieuw verpakken van door de consument geretourneerde glazen flessen in Pays de la Loire (West-Frankrijk). Net als Tuck-Sherman, ziet d’Aprigny veel voordelen van nationale standaardisatie.
Bekijk de presentatie van Nicolas d’Aprigny.
Ook retailers zijn in Frankrijk volop in de weer met herbruikbare verpakkingen. “Hergebruik is een belangrijk onderdeel van de strategie van Carrefour”, zei CSR-manager Ludivine Delatronchette van de supermarktketen. Loop is hiervan een voorbeeld. In de supermarkten wordt een aparte plek ingericht voor Loop, waar producten van bekende grote merken zijn te vinden in herbruikbare verpakkingen. Consumenten betalen hier statiegeld voor, om te stimuleren dat ze de verpakking later weer terugbrengen. Loop reinigt deze verpakkingen vervolgens en brengt ze dan terug naar de leveranciers, die de verpakkingen opnieuw vullen. Delatronchette: “Het klinkt als een simpel concept, maar we hebben het uitvoerig getest voordat we het in de supermarkten lanceerden. Inmiddels staat het concept in twintig winkels en onze ambitie is om dit uit te breiden naar vijfhonderd winkels in 2025.”
Bekijk de presentatie van Ludivine Delatronchette.
Marcel Keuenhof, projectleider van de KIDV Community of Practice Herbruikbare verpakkingen reageerde enthousiast. “Carrefour heeft het over vijfhonderd winkels in 2025. In Nederland is pas recentelijk de eerste supermarktafdeling ingericht waar je producten kan navullen. Hier valt voor ons nog winst te behalen.” De webinar over de Franse hergebruikmarkt was de eerste over ervaringen in het buitenland met de inzet van herbruikbare verpakkingen. In de volgende editie – naar verwachting eind juni - komt Duitsland aan de beurt. Meer informatie hierover volgt in de KIDV-nieuwsbrief en onze agenda.
Om gezamenlijke uitdagingen en kansen van herbruikbare verpakkingen verder te onderzoeken, heeft het KIDV in 2019 de Community of Practice Herbruikbare verpakkingen opgericht. Hier doen partijen aan mee die bezig zijn met verduurzaming van hun verpakkingen, door herbruikbare opties te bestuderen en implementeren. Tot de deelnemers behoren supermarkten, merkeigenaren, dienstverleners, start-ups, kennisinstellingen en NGO’s. Klik hier voor meer informatie over de CoP Herbruikbare verpakkingen.
