Elke fles moet weer een nieuwe fles worden

Zó begon de reis van Vrumona naar verduurzaming van het complete verpakkingsportfolio, met Martine Kruiswijk als gids. Ze pleitte er bij het management dikwijls voor dat deze baan (sustainable packaging specialist) er kwam. “Ik ben wel iemand die vaak nadenkt over hoe we deze planeet leefbaar houden en ik wilde intrinsiek zelf iets aan duurzaamheid in onze bedrijfsvoering doen. Op het gebied van verpakkingen doen we véél nieuwe dingen, maar ik miste een toekomstvisie: hoe gaan we respectvol met deze wereld om?”

“Van verpakkingen wordt vaak gezegd dat die een relatief klein aandeel hebben in de milieudruk van een product. ‘Het is maar een verpakking’, hoor je dan. Voor ons is het echter een groot onderwerp. Het grootste deel van onze CO2-footprint, 38 procent, is afkomstig van verpakkingen. Het feit dat – binnen ons brede duurzaamheidsbeleid – mijn nieuwe baan werd gecreëerd, illustreert hoe grondig we dat nu aanpakken. De focus op verpakkingen is essentieel om onze ecologische voetafdruk te verkleinen.”

 Van al onze producten verlaat 65 procent onze fabriek in PET-flessen.’

Kruiswijk - opgeleid in de technische bedrijfskunde met werktuigbouw als specialisatie - kwam in 2002 in dienst van Heineken, waar zij verpakkingslijnen onder haar hoede kreeg. Zeven jaar geleden stapte ze over naar de technologie- en innovatieafdeling van Vrumona, sinds 1968 onderdeel van Heineken NV. “Waar het duurzaamheidsbeleid en de verpakkingsportfolio’s van Heineken en Vrumona elkaar overlappen - bijvoorbeeld op retourglas en blik - werken we uiteraard volop samen en delen we de ontwikkelingen in de techniek. Als het om plastics gaat, dan is Vrumona binnen Heineken toch een beetje vreemde eend in de bijt”, zegt Kruiswijk. “Er wordt voor de Oost-Europese markt wel bier in PET verpakt, maar op het totaal vormt dat slechts een klein volume. Van onze producten verlaat daarentegen 65 procent de fabriek in PET-flessen en omdat er tegenwoordig zoveel over plastic is te doen, hebben we daar een eigen focus op.”

Duurzaamheid en duurzaam verpakken gaan bij Vrumona zeker niet alleen over plastic. De frisdrankproducent zet vanuit de missie ‘Goed en Gezond Drinken voor Iedereen’ breed in om op tal van aspecten de milieudruk zo klein mogelijk te maken. Dat gebeurt binnen en buiten de fabriek. Vrumona draait volledig op groene energie (wind). Installaties worden zo energiezuinig mogelijk gemaakt, óók de koelinstallaties en vitrines die bij de afnemers staan. Leveranciers worden niet alleen op kwaliteit en prijs geselecteerd, ook op hun CO2-footprint. In contracten met expeditiebedrijven staat bijvoorbeeld dat geen enkele vrachtwagen leeg heen of terug rijdt. Het eigen aardgas- en waterverbruik wordt jaarlijks met 10-15 procent gereduceerd.

Duurzamer en gezonder

“Elke stap telt; elke dag zetten we stappen om onze producten en processen duurzamer en gezonder te maken”, verklaart Anya Pieroen (corporate affairs) en daarbij overlegt ze een imponerend lijstje met resultaten. Al doet ze er bescheiden over. “We roeptoeteren niet zoveel. Binnen onze branche zijn we een relatief kleine speler, maar groot genoeg om nieuw beleid en nieuwe ontwikkelingen op te schalen. Naast verpakkingen is suikerreductie bijvoorbeeld een actueel thema voor ons. Het zit zelfs in de bonusvoorwaarden van onze managers om jaarlijks gemiddeld 5 procent minder suiker in onze producten te stoppen. Omgerekend betekende dat in 2018 390 miljoen minder suikerklontjes. We maken alles meetbaar, zonder blabla, en we zorgen dat het allemaal klopt.”

Terug naar die eerste vraag aan Martine Kruiswijk van haar collega’s: vertel ons wat de meest duurzame verpakking is? “Inmiddels weten we dat die niet bestaat...”, antwoordt Pieroen lachend. Kruiswijk: “Daarmee begon de reis naar de verduurzaming van ons verpakkingsportfolio. Die bestaat uit twee routes: de ene noemen we de roadmap van het huidige portfolio, de tweede gaat over disruptieve innovaties. De roadmap is de basis, de disruptives zijn nodig om verder te komen dan de voor de hand liggende oplossingen. Allereerst hebben we met iedereen, die bij Vrumona met productontwikkeling en verpakkingen te maken heeft, afgesproken waar we naartoe wilden en waarom. Dat heb je nodig om uit de situatie te komen, waarin marketing en emotie over het technische eindplaatje regeren. Want zo was het wel, natuurlijk.”

Dilemma's

“Van elke materiaalsoort hebben we het feitelijke gebruik, alle cijfers en ontwikkelingen daaromheen en de gewenste toekomstige situatie op een rij gezet. Vervolgens ben ik daarover met collega’s in overleg gegaan. Eerst dichtbij huis, daarna buiten de afdeling. Dan komen vanzelf de dilemma’s op tafel: wat is recyclebaar, hoe zit het met biobased en biodegradable, wat zijn de mogelijkheden om gerecycled content te gebruiken, hoe ziet de wetgeving eruit? Ook buiten Vrumona hebben we daar ons licht over opgestoken en samengewerkt met partijen uit de branche en de verpakkingsketen. Alles wat we hebben geleerd en vervolgens hebben afgesproken, heeft afgelopen jaar onder meer zijn weerslag gekregen in de Brancheplannen Duurzaam Verpakken van FNLI en FWS, maar bijvoorbeeld ook in het Plastic Pact dat wij – net als Heineken trouwens – hebben ondertekend.”

Vrumona’s uitgangspunt voor duurzaam verpakken is design for recycling. Kruiswijk: “Alle verpakkingen die we hebben en zeker ook die we nieuw ontwerpen, proberen we zo te maken dat ze volledig recyclebaar zijn. Uiteraard moeten ze aan de wetgeving voldoen. We hebben onze eigen definitie van recyclebaarheid opgesteld. Van heel veel verpakkingen wordt tegenwoordig geclaimd dat ze recyclebaar zijn, maar dat betekent niet automatisch dat ze in de praktijk ook daadwerkelijk worden gerecycled. Voor ons telt dat een verpakking recyclebaar is, als die na gebruik wordt ingezameld, gesorteerd en gerecycled, zodanig dat van het recyclaat opnieuw in een verpakking wordt toegepast. Dus: de keten gesloten! Met sommige materialen lukt dat inmiddels al heel goed, met andere zijn we volop aan het testen.”

Weg van fossiel

“Over biobased en biodegradable hebben we een behoorlijke discussie gehad en uiteindelijk een duidelijke keuze gemaakt: biobased ja, biodegradable nee. Biobased ja, omdat we als Vrumona echt weg willen van fossiel. Maar wel zorgvuldig. Lokale stromen vinden we fantastisch, maar ergens op de wereld suikerriet kweken en het dan hier naartoe verschepen, dat is volgens ons de oplossing niet. Maar we sluiten het niet helemaal uit, omdat we zoals gezegd van fossiel af willen. De gedachte achter biodegradable vinden we goed. In theorie klopt het, maar in de praktijk werkt het nog niet. Het gros van de consumenten heeft geen flauw idee wat het inhoudt en denkt dat ze deze verpakkingen in de tuin kunnen begraven en ze dan vanzelf oplossen. Maar ze breken alleen onder specifieke condities af en die zijn in Nederland nog geen werkelijkheid. Daarom is onze keuze nu: nee.”

Biodegradables zijn een goede uitvinding, maar ze passen nog niet in een circulaire keten’

Downcycling en greenwashing zijn uit den boze. Pieroen: “Vroeger deden we daar wel aan mee. Dan vroeg een kunstenaar om een paar honderd flessen om in een kunstwerk te stoppen en dachten we ‘ja, leuk’. Laatst belde nog een tv-programma, of wij flessen wilden leveren om een grote steiger mee te bouwen. Dat doen we dus niet meer en dat vinden ze dan jammer, maar dankzij Martine kan ik tegenwoordig heel goed uitleggen waarom niet. Wij willen namelijk dat een plastic fles weer een plastic fles wordt. Er is al een enorme krapte aan plastic, er is een grondstoffenrace aan de gang, en daarom is het belangrijk om alle plastic in de keten te houden. Uit ervaring weten we dat als het er eenmaal uit verdwijnt niet meer in terugkomt.”

Over greenwashing zegt Kruiswijk: “We worstelen met een aantal verpakkingen, waaronder de drankenkartons. Dat zijn net zoals biodegradables echt een goede uitvinding met een lage CO2-footprint, maar ze passen nog niet in een circulaire keten. En zelfs als producenten aangeven dat ze volledig plantbased zijn, dan zijn consumenten nóg in staat om ze in de groenbak te gooien. Het is ook ingewikkeld om uit te leggen. Dit geldt net zo goed voor het gebruik van shrinkfolies, in plaats van karton. Die zijn veel zuiniger, maar het publiek gelooft het niet en dankt het niet goed af. Het allerlaatste dat met afval moet gebeuren, is dat het in de natuur belandt. Voor plastic geldt hetzelfde. Door allerlei emoties heeft het nu een slechte naam. Feitelijk is het een prachtig materiaal om in te verpakken, mits we er fatsoenlijk mee om gaan.”