Nieuws

Kunststofrecycling: ‘Crisis gebruiken om verandering aan te brengen’

Publicatiedatum: 28 mei 2020

De één spreekt over ‘een dieptepunt’, de ander over ‘een noodsituatie’ en de volgende over ‘de doodsteek’. De recyclingindustrie wordt zwaar getroffen door de coronacrisis en de recyclers van kunststoffen zelfs extra zwaar, als gevolg van de zeer lage olieprijzen. Gerrit Klein Nagelvoort van Veolia Polymers - deelnemer aan het project Kunststof Verpakkingsafval als Grondstof (KVG) van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken en Rijkswaterstaat - onderstreept de grote zorgen.

Kunststofrecycling: ‘Crisis gebruiken om verandering aan te brengen’

Een half jaar geleden was er geen vuiltje aan de lucht, integendeel. “Ik was zó enthousiast toen we in november het KVG-project hadden afgesloten. Ons eigen project om heftig geurend plastic afval reukloos te maken was geslaagd. Ook uit andere projecten bleek dat er in uiteenlopende sectoren heel veel mogelijkheden voor gerecycled kunststof zijn. Ik hoor mezelf nog zeggen hoe aangenaam verrast ik was door de bereidwilligheid van ondernemingen om naar gerecycled content te switchen, KVG bewees dat gerecycled content alom geaccepteerd was. Dit kwam natuurlijk ook door de economische en milieuvoordelen, zoals de lagere kostprijs en een kleinere CO2-voetafdruk ”, aldus Veolia’s Business Development Manager.

Deze positieve grondslag verdween door aanhoudende macro-factoren, zoals de zeer lage olieprijs en Covid-19. Gerrit Klein Nagelvoort, een pionier met meer dan dertig jaar ervaring in de kunststofrecycling, had nooit kunnen denken dat deze markt in een tijdsbestek van enkele maanden zó ontzet zou raken. De ontwikkelingen op de wereldwijde markt leidden er in relatief korte tijd toe, dat er nu bijna geen vraag meer is naar recyclaat. Belangrijke afzetmarkten, zoals de auto-industrie en de sierteelt, vielen stil. Er is op dit moment veel meer aanbod dan vraag naar recyclaat. Deze klap kwam bovenop de daling van de olieprijzen, die al enkele maanden aan de gang was voordat Covid-19 de economie stillegde. De prijsdaling zette zo ver door, dat voor het eerst in de geschiedenis virgin plastics goedkoper werden dan de gerecyclede kunststof.

Overleefmodus

Klein Nagelvoort: “Nu bijna alle bedrijven door de coronacrisis in de overleefmodus staan, snap ik wel dat zij - ondanks al hun duurzame beloften van de afgelopen jaren – voor de laagste prijs en dus voor virgin kiezen. Duurzaamheid houdt vaak op bij de portemonnee, maar duurzaamheid en economie kunnen niet los van elkaar gezien worden. Onze Eurocommissaris Timmermans werd gefileerd, toen hij onlangs schreef dat bedrijven in ruil voor steun verplicht zouden moeten worden om duurzamer te ondernemen. Die mensen zeiden allemaal: ‘ja, straks zijn we groen en dan kunnen we de deur dicht doen’.”

“Gelukkig heeft Veolia geïnvesteerd in duurzame relaties met haar klanten, namelijk klanten die de waarde herkennen van kwalitatief hoogwaardig recyclaat en stabiele leveringscondities. Maar als de crisis aanhoudt, komt ook daar een keerpunt, het moment waarop de duurzaamheidsmanager het met de afdeling inkoop aan de stok krijgt.”

Klein Nagelvoort analyseert nog andere factoren die aan de malaise bijdragen en/of praktische oplossingen in de weg staan. Bijvoorbeeld dat er nog geen Europese wetgeving is, die eisen stelt aan het minimum percentage recyclaat dat in nieuwe producten moet worden toegepast. “Het voorstel hiervoor ligt er al jaren en de wet had er vorig jaar al moeten zijn, maar de besluitvorming schoof steeds op. Nu lijkt die wet verder weg dan ooit. De Europese Commissie heeft op dit moment maar één taak en dat is om de crisis te overwinnen en de economie zo snel mogelijk weer op orde zien te krijgen. Daarna gaan ze dan wel weer eens over duurzaamheid nadenken…”

Recyclingdoelstellingen

“Als we het dan toch over Europees en nationaal beleid hebben, dan zie je dat we de afgelopen jaren alleen maar bezig zijn geweest met hogere recyclingdoelstellingen. De 55 procent was nog niet eens gehaald of we gingen al naar 60, naar 65 én door naar 70 procent. Maar er is nooit nagedacht over waar we het recyclaat kwijt konden, of waar er vraag kan worden gecreëerd door het beleid daarop af te stemmen. Dat is aan de goede wil en de goede bedoelingen van de mensen overgelaten. We zijn er weliswaar ver mee gekomen, maar nu zien we dat het stagneert. Laten we niet denken dat het vanzelf wel goed zal komen, omdat we met z’n allen het Plastic Pact hebben ondertekend.”

Klein Nagelvoort betwijfelt of een belasting op virgin kunststof de enige oplossing is. “Zelfs binnen onze branche zijn we het daar niet over eens. We moeten ook oppassen dat een virgin-tax ertoe zal leiden dat bedrijven helemaal van kunststof af gaan. Die ontwikkeling is al aan de gang: supermarkten die het plastic de winkel uit jagen om de hete adem van de anti-plasticlobby uit hun nek te halen. Ook in andere sectoren vindt een verschuiving van plastic verpakkingen naar andere materialen plaats, terwijl die aantoonbaar niet beter of duurzamer zijn. Als je goed met kunststof omgaat, is het een prachtige en super duurzame bouwstof die gerecycled kan worden en daarmee CO2-uitstoot verminderd.”

 

Veolia - Gerrit Klein Nagelvoort
Gerrit Klein Nagelvoort: "Laten we niet denken dat het vanzelf wel goed zal komen, omdat we met z’n allen het Plastic Pact hebben ondertekend."

“Wat ons kan redden, is dat de prijs van virgin snel terug gaat naar het oude niveau. Maar wij hebben geen enkele kracht of macht om dat te organiseren. Van de kunststofindustrie zelf hoeven we niets te verwachten. Die heeft meer last dan voordeel van de recyclers”, stelt Klein Nagelvoort bitter vast. Hij voelt zich machteloos tegen ‘de grote jongens van het schaliegas uit Amerika’. “Daar kunnen wij nooit tegen op.” Zijn hoop is gevestigd op ‘Europa’ én op consumenten. Hij vindt dat de Europese doelstellingen voor de toepassing van recyclaat in nieuwe producten versneld moeten worden ingevoerd. Via beprijzing van oil-based plastics en/of door het creëren van een standaard voor het minimaal gebruik van recyclaten - weerspiegeld in openbare aanbestedingen - kan weer een stabiele markt worden gecreëerd. “De totale Europese waardeketen van kunststofrecycling leidt vervolgens tot een bron van bedrijvigheid en kan als zodanig onderdeel uitmaken van het economische herstelplan van Covid-19.”

Consumenten

“Ik geloof ook stellig in consumenten, die juist in deze tijd zien dat heel veel dingen anders moeten en anders kunnen. De consument wil nog steeds richting circulaire economie en gebruikt de crisis om na te denken: waarom moet wasmiddel in een virgin flacon, waarom moet verf in een virgin emmer, waarom moet er een virgin folie om een rol isolatiemateriaal? Maar”, tekent Klein Nagelvoort er meteen bij aan, “dan moet de consument wél een luisterend oor vinden bij de producenten. En die hebben momenteel dus wel wat anders aan hun hoofd.” Ik hoop dat bedrijven, ondanks het feit dat de hoofdprioriteit nu bij het herstellen van de crisis ligt, oog blijven houden voor het feit dat we moeten veranderen. Gerecycleerde grondstoffen gebruiken is hier een belangrijk onderdeel van.”

“We hebben de uitgelezen mogelijkheid om de Covid-19 crisis te gebruiken om de echte verandering aan te brengen in onze economie. Europa heeft al ingestemd met de overgang naar de circulaire economie en we kijken uit naar de bekrachtiging van de Green Deal. Overheid en bedrijven hebben óók beleid afgesproken over de transitie naar een circulaire economie. Die weg kan niet zonder recycling worden afgelegd. Alleen dreigt dit beleid nu te stranden. Als branche moeten we daar onze schouders onder zetten. We kunnen onze zorgvuldig opgebouwde bedrijven toch niet zomaar kapot laten gaan?  Door onze problematiek goed te adresseren, moeten we deze beweging op gang kunnen krijgen.”