Recyclebare alternatieven voor laminaten
Het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) heeft onderzoek uitgevoerd naar recyclebare alternatieven voor laminaten. Dit zijn de meerlaagse, flexibele folies die veelvuldig worden toegepast in levensmiddelen- en voedselverpakkingen. Ze zijn sterk en licht en zorgen ervoor dat producten langer houdbaar blijven. Laminaten zijn momenteel echter niet optimaal circulair inzetbaar.
Vooralsnog is het financieel niet rendabel om laminaten te recyclen met behoud van kwaliteit. Ook is het erg lastig om laminaten te maken met gerecycled materiaal.
Laminaten zijn hierdoor voorlopig een lastig vervangbaar verpakkingsmateriaal. Bedrijven die als doelstelling hebben om in 2030 al hun kunststof verpakkingen recyclebaar te maken en minder fossiele grondstoffen te gebruiken, staan dan ook voor een grote uitdaging. Dit was voor het KIDV aanleiding om onderzoek uit te voeren naar haalbare alternatieven voor laminaat verpakkingen, die op korte of middellange termijn beschikbaar zijn, die zo circulair mogelijk inzetbaar zijn (volledig recyclebaar) en de juiste functionaliteit bieden.
Voor het laminatenonderzoek zijn tien laminaat verpakkingen beoordeeld die veel worden gebruikt om levensmiddelen te verpakken. De onderzoekers vergelijken deze verpakkingsfolies met mogelijke alternatieve materialen op milieu-impact, kostprijs, verwerkbaarheid in het verpakkingsproces, productbescherming, marketing (uitstraling), compatibiliteit met het beschikbare recyclingproces en mogelijke specifieke bijzonderheden van de alternatieve materialen. Vervolgens wordt een eindbeoordeling gegeven hoe de alternatieve materialen presteren ten opzichte van het oorspronkelijke materiaal.
Bevindingen en aanbevelingen
Uit deze vergelijking en beoordeling blijkt dat in de praktijk één op één vervanging van laminaten in kunststof verpakkingen in de meeste gevallen lastig of niet mogelijk is. De originele materialen zijn specifiek ontworpen en vaak jarenlang geoptimaliseerd voor specifieke toepassingen. Dit maakt het meestal lastig om dit materiaal één op één te vervangen, zonder een van de andere factoren aan te passen. Per situatie moet worden beoordeeld in hoeverre de verandering kritische gevolgen heeft voor de functionaliteit van de verpakking.
De alternatieve materialen zijn in veel gevallen in de aanschaf niet duurder dan de originele materialen. Echter, in een aantal gevallen wordt de verwerkbaarheid op de bestaande apparatuur en in bestaande processen bemoeilijkt. Dit kan leiden tot reductie van de lijnsnelheid en mogelijk ook tot meer product-uitval. Deze kosten kunnen veel impact hebben op de totaalkosten van de product-verpakkingscombinatie.
In veel gevallen moeten alternatieve materialen verder worden doorontwikkeld, maar ook moet er naar optimalisatie van de verwerkingsapparatuur en verpakkingsprocessen worden gekeken. Verder blijkt onder meer dat de Nederlandse inzamel-, sorteer- en recyclingstructuur nog niet is ingericht op enkele oplossingsrichtingen uit de ontwerprichtlijnen van CEFLEX.
Om tot een circulaire oplossing van flexibele multi-materialen te komen, moeten in Nederland en in Europa nog stappen worden gezet. Het KIDV pleit voor een eenduidige definitie van recyclebaarheid en voor uniforme richtlijnen voor ontwerpers van materialen en verpakkingen, die erop zijn gericht om flexibele kunststof verpakkingen optimaal recyclebaar te maken. In de aanbevelingen staat verder onder meer dat de kunststofverwerkende industrie alternatieve materialen voor laminaten verder moet ontwikkelen en dat de verwerkingsapparatuur en de verpakkingsprocessen moeten mee evolueren, omdat materiaal- en procesaanpassingen elkaar kunnen versterken.
Om alternatieve materialen te kunnen sorteren, recyclen en verwerken tot hoogwaardige materialen, moeten ze allereerst in alle Europese landen worden ingezameld. Ook in Nederland moet ernaar worden gestreefd om honderd procent van deze materiaalstromen gescheiden van het restafval in te zamelen. Momenteel wordt alleen PE als mono-materiaal (circa 55% van alle flexibele materialen) gesorteerd en gerecycled. Hoewel dit de meest voorkomende grondstof is voor flexibele verpakkingen, is dit nog niet voldoende, aldus het KIDV.