In tal van markten en sectoren liggen véél mogelijkheden om meer kunststof recyclaat toe te passen. Het stimuleren van bestaande markten en toepassingen, waar al deels recyclaat wordt toegepast, kan op korte termijn veel opleveren. Vooral in de bouw en infrastructuur, transportverpakkingen en niet-voedselverpakkingen liggen veel mogelijkheden die nog onvoldoende worden benut. Dit stellen Rebel en Partners for Innovation die in opdracht van Rijkswaterstaat (RWS) en het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV) een brede analyse van vraag en aanbod van recyclaat – gemaakt van kunststof verpakkingsmateriaal - hebben uitgevoerd.
Voor deze verkenning werd zowel een technische als economische analyse uitgevoerd. Eén van de conclusies van de technische analyse is dat in vrijwel alle markten kansen liggen voor het toepassen van (meer) recyclaat, mits de kwaliteit kan voldoen aan de eisen van toepassende marktpartijen. Hier schort het nog aan. In de economische analyse staat dat meer specifieke monostromen - recyclaat van een hogere kwaliteit - nodig zijn om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen.
In de huidige situatie is de markt voor post-consumer recyclaat aanbod-gedreven. Voor het grootste volume van de post-consumer recyclaatstromen is meer aanbod dan vraag. Dit zorgt voor een mismatch tussen de afzetprijzen en de daadwerkelijke ketenkosten (inzameling, sortering, recycling en vermarkten) om tot recyclaat te komen. “Als de ketenkosten hoger liggen dan de afzetprijzen, ontstaat een financieel gat. Specifiek voor de grootste stroom, de mix fractie, is dit gat het grootst”, schrijven de onderzoekers in hun eindrapportage.
Om meer recycling ook economisch interessant te maken, dient te worden gestuurd op verlaging van de ketenkosten en/of verhoging van de kwaliteit van het recyclaat, wat tot hogere afzetprijzen leidt. De afvalbeheersector werkt al in de richting van ten minste een break-even business case, maar vraagt zich af of dit voor 2025 haalbaar is. Er is nu namelijk nog een sterke koppeling tussen recyclaat en virgin materiaal, waarbij recyclaat niet (veel) duurder kan zijn dan virgin materiaal en virgin materiaal deels de olieprijs volgt.
Voor hun verkenning maakten de onderzoekers een analyse van de huidige markt van kunststof verpakkingen. Zij inventariseerden de technische, economische en organisatorische knelpunten die ketenpartijen in de praktijk tegenkomen. Ook brachten zij de kansen voor het toepassen van kunststof recyclaat in andere markten in kaart, zoals bouw en infrastructuur, automotive, elektronica en consumentenproducten en land- en tuinbouw. De markt voor verpakkingen splitsten de onderzoekers op in drie deelmarkten: voedselverpakkingen, niet-voedselverpakkingen en transportverpakkingen.
Per deelmarkt stelden de onderzoekers vast dat er veel mogelijkheden liggen om meer kunststof recyclaat toe te passen, meer dan de 40 procent waarvan nu al sprake is op de verpakkingsmarkt. Tevens schetsen zij de belangrijkste trends en ontwikkelingen, die gevolgen hebben voor het gebruik van kunststof verpakkingen en het inzetten van recyclaat die van kunststof verpakkingen afkomstig is.
In het programma Kunststof Verpakkingsafval als Grondstof (KVG), gefinancierd door Stichting Afvalfonds, gaan KIDV en Rijkswaterstaat pilots uitvoeren die het toepassen van kunststof recyclaat bevorderen. Op korte termijn kan het meeste effect worden gehaald door vooral in te zetten op stimuleren van technische innovaties en circulair inkopen in markten waar al (deels) recyclaat wordt ingezet. De gevraagde kwaliteitsverbetering begint bij beter sorteren, zodat monostromen zuiverder worden en de mixstroom kleiner. Met design for recycling en financiële incentives kan de hoeveelheid moeilijk recyclebare verpakkingen verder worden gereduceerd.
Grote economische uitdagingen zitten in het verder transparant maken van de markt (wat zijn de eigenschappen van het kunststof recyclaat dat wordt aangeboden? Welke toepassingsmogelijkheden van bepaalde typen recyclaat zijn er al?) en het opstellen van kwaliteitsstandaarden voor gerecyclede kunststoffen. Een andere grote uitdaging, aldus de onderzoekers, is het efficiënter maken van de keten van inzameling, sortering en recycling.
Nieuwsgierig geworden naar deze interessante bevindingen? Klik hier voor het rapport van de Verkenning.
